З часоў Сярэднявечча да нас дайшлі тысячы выяў евангельскай сцэны, дзе тры вешчуны прыносяць дары нованароджанаму Езусу. Сярод рэльефаў са слановай косці, кніжных мініяцюр, мазаік, фрэсак, алтарных панэляў і вітражоў вылучаецца адна выява, якая даўно інтрыгуе гісторыкаў, — трыпціх «Пакланенне вешчуноў», напісаны Геранімам Босхам.

У ім мноства іканаграфічных "анамалій". Што за барадаты чалавек стаіць у дзвярах хаціны? Яго чырвоны плашч накінуць на голае цела, на галаве цюрбан, абвіты цернямі, а шчыкалатка складзена ў шкляны посуд, скрозь які віднеецца крывацечная рана. Чаму на вопратцы чарнаскурага вяшчуна і яго слугі напісаны сірэны і рыбы, якія пажыраюць адзін аднаго?


«Візуальнае пасланне не зводзіцца да сумы яго частак; сэнс, закладзены мастаком і (або) яго заказчыкам, неабавязкова супадае з тым, што ў выяве бачаць гледачы - яго сучаснікі; візуальнае выказванне па сваёй прыродзе адкрыта да большай колькасці тлумачэнняў, чым слова - сказанае або запісанае».

На Захадзе трох «каралёў», якія прыйшлі ў Віфлеем, пачыталі як святых, а гэтыя дэталі дрэнна вяжуцца з праведнасцю. Каб расшыфраваць пасланне Босха, гісторык-медыявіст Міхаіл Майзульс звяртаецца да сярэднявечнай дэманалогіі, антыіюдзейскай палемікі, астралагічных тэорый і апакаліптычных міфаў пра апошнія часы і Антыхрыста.

«У хрысціянскай іканаграфіі і ў хрысціянскай традыцыі ў цэлым Пакланенне вяшчуноў - гэтая радасная імпрэза, з'ява Бога народам, якіх ён зверне і выратуе коштам сваёй крыжовай смерці. Аднак свет, які адлюстраваў Босх, зусім не радасны і напоўнены цьмяным адчуваннем пагрозы».

Для каго
Для тых, хто цікавіцца мастацтвам Сярэднявечча.